فرهنگ و اصطلاحات وردنجان

وجه تسمیه وردنجان ، ورتنگان ، وردنگون ، وردیقان ، وردیجان

روایت اول ورتنگان

وجه تسمیه وردنجان که مورد توجه نیزقرار گرفته است حاکی است : برخی بر این عقیده‌اند که وردنجان در گذشته‌های دور ورتنگان خوانده می‌شده است ، به سبب قرار گیری در میان چند تنگه که البته حالا دیگر اثری از آن تنگه‌ها موجود نیست.

بعضی هم می‌گویند در اصل ورتنگان یعنی مجاور تنگ بوده است که در این صورت از سه جز «ور» به معنی کنار و پهلو و «تنگ» به معنی فاصله بین دو کوه و دو بلندی و «آن» علامت جایگاه و مکان است.

انواع تنگه را نام ببریم

الف) تنگه آبی : آبراهی است باریک، که دو توده آبی بزرگ تر را به هم پیوند می‌دهد ( که در اینجا ارتباطی به بحث ما ندارد)

ب ) تنگه خشکی : به یک دره ژرف و کوچک یا گذرگاه باریک (بین دو کوه) گفته می شود .

سوال ؟ این مطلب ( ...که البته حالا دیگر اثری از آن تنگه‌ها موجود نیست ) چقدر صحت دارد ؟

آیا تنگه ها براثر عوامل طبیعی از خاک و سنگ پر شده که اثری از آن «تنگه ها» نیست ؟

آیا کوه های ایجاد آورنده تنگه از بین رفته یا از هم فاصله گرفته اند که اثری ازآن «تنگه ها» نیست ؟

یا کوههای بوجود آورنده محو شده اند ؟

یا این که وردنجان از «تنگه ها» دور شده ؟

اگرهر کدام این عوامل را قبول کنیم پس باید هزاران سال ازقدمت وردنجان گذشته باشد.

نظر بعضی از سالمندان وردنجان این است که احتمالاً منظور از «تنگه ها» تنگه سامان که محل عبور و مرور تا یک قرن پیش برای مردم وردنجان ،نافچ ، بن و توابع مربوطه بوده تا به شهرنجف آباد مسافرت کنندو تنگه ی بارده می باشد که هنوز پابرجا هستند .

این نظر هم با توجه اینکه شهر نافچ و شهر وردنجان و روستای تومانک در همین حدود قرار دارند و فاصله چند کیلومتری با وردنجان مردود می باشد.

روایت دوم وردیقان

برخی دیگر آن را وردیقان خوانده‌اند؛ وردیقان ترکیبی از دو کلمه ترکی «ورد» به معنای دادن و «قان» به معنی خون است که به صورت ترکیبی خون‌بها معنی می‌شود و گفته‌اند وردنجان کنونی به جای خونبهای کشته‌های آنان در درگیری‌های محلی به ساکنان این محل داده شده‌اند.

نظر شخصی من این است : به علت عدم معروفیت به این نام و این که زبان اصلی مردم وردنجان فارسی است نظری در این باره نمی تونم بدم، اما اگر قرار است جنگی اتفاق افتاده باشد قوم مقابل چه کسانی بودند؟

و آیا درتاریخ هم سندی وجود دارد؟یا ترجمه لغوی صورت گرفته ؟ به هر حال بحث در این باره منوط به نظر کارشناسان است ؟

روایت سوم وردیجان

(در مرآت البلدان به این شهر وردیجان گفته شده است که در این صورت «ورد» به معنی گل و «ی» به معنی نسبت و «جان» علامت جمع می‌تواند باشد و علامت جایگاه و مکان هم می‌تواند باشد .)

ناگفته نماند در بعضی مناطق کوهستانی لاله وحشی مشاهده شده و می شود که حتی تعدادی از اهالی به باغچه و محل های مسکونی انتقال داده اند. به هرحال اگر وردیجان هم ترجمه لغوی نباشد و این نظریه صحت داشته باشد ، جای بسی تامل و تحقیق دارد که مربوط به کارشناسان امر می باشد.

روایت چهارم وردنگان، ورتانگان

واژه وردنجان تازی شده " وردنگان " پارسی و به معنای جا و سرزمین گل ها می باشد ، برپایه کتاب " نام شهرها و دیه های ایران " شادروان احمد کسروی تبریزی ، " ورت ، ورد" در پهلوی دگردیسی پیدا کرده و در زبان پارسی " گل " شده است، بنابر این " ورتان یا وردان به معنای گلها و ورتانگان به معنای جای گلها است.

و اما اصل مطلب

اگر قبول نکنیم که «تنگه ها» از بین رفته اند باید خلاف آن را ثابت کنیم و ما بیشتر دنبال آن هستیم که ثابت کنیم وردنجان از محلی به محل دیگر منتقل شده . این هم نه بخاطر وجه تسمیه بلکه بخاطر احراز تمدن و فرهنگ وردنجان

لذابا مشورتی که طی چندین سال از سالمندان وردنجان به عمل آمده و مستندات لازم ارائه شده به آن می پردازم.

الف ) تعدادی از زمین های برآفتاب وردنجان را ناقاره خونه«نقاره خانه»می گویند که به احتمال زیاد منطقه مسکونی بوده . روایت است چون درمواردلازم صدای انسان به قلعه وردنجان نمی رسیده توسط نقاره این اطلاع رسانی صورت می گرفته .

ب) زمین های کشاورزی که بین وردنجان و نافچ قرار دارند معروف به قلعه ( تو قلعه و زیر قلعه ) هستند و آثارقلعه ازجمله دیواره های مخروبه آن تا سال 1354 وجود داشت اما باظهور شرکت سهامی زراعی زاگرس با زمین های هم جوار تسطیح و مورد استفاده قرارگرفت ، و همانظور که می دانید قلعه از لحاظ استراتژیکی بسیار مهم و نزدیک ترین محل به سکونت مردم ( وردنجان قدیم ) بوده تا اقدامات امنیتی و مراقبتی در آن انجام شود .

ج) زمین های که بنام خونه گنجیّا در منطقه برآفتاب نام برده اند حکایت از یک منطقه مسکونی در این محل دارد (گنج کلمه بی ارزشی نیست و حتما طبق مستنداتی نامگذاری شده است .

د) زمین های که بنام پابُرجیّا پایین تر از زمینهای قلعه و نزدیک املاک یادشده بالانام برده شده حکایت از یک منطقه مسکونی در این محل دارد.

برج هم کلمه ای نیست که به راحتی از آن بگذریم مخصوصاً وقتی نزدیک زمین هایی بنام قلعه ها نامگذاری شده باشد .

پس برج و برجک هایی وجود داشته و مسکونی بوده.

ج ) همانطور که در پست های قبل تحت عنوان « تمدن ویران شده » اعلام کردیم باباخاکی قبرستان بسیار قدیمی وردنجان بوده که درحال حاضر هیچ آثاری از آن نیست و اکنون در مرکز وردنجان قراردارد ، پس این نتیجه را می گیریم که قدیم الایام اموات خود را خیلی دور تر از محل سکونت خود دفن می کردند یا حتی در کوها مثل بردگوری ها پس وردنجان غیر از محل فعلی قرار داشته

و) زمانی که منزل مسکونی فعلی حاج عزت الله رفیعی را می ساختند ( پشت فروشگاه چندمنظوره موسوی) دهها قبر و آثارآن مشاهده شد . پس این آثار و همچنین باباخاکی نشان می دهد که وردنجان با این محل فعلی فاصله زیادی داشته .

پس اگر نام ورتنگان صحت داشته باشد قطعاً تنگه یا تنگه هایی از بین نرفته .

زمین های برآفتاب وردنجان به نام ناقاره خونه و خونه گنجیّا و پابرجیّا و ادامه آن تا قلعه ها که ادامه آن تا قلعه ها می رسد به گردنه ای بنام گردنه یال سیاه که ادامه کوه چهل دختران است وکوهی بنام کوه یتیمه همچنین به کوههای آم طالب ، سنگ پارس (و تنگه سنگه پارس ) وازطرف دیگر به کوهی بنام کوه نُکّی (کونُکّی) و کوه شیراز منتهی می شود. که این تنگه ها قابل مشاهده هستند و هنوز از بین نرفته اند. و مفهوم ور به معنی مجاور ، و کنار یا پهلو کاملاً صدق می کند و نهایتاً ورتنگان ثابت می شود.

پس این هم دلایل محکم و وجود اسامی مختلف از این شهر در لغات تاریخی همچون ورتنگان ، وردیقان ، وردیجان ، وردنگون نشان از وردنجانی کهن وآثاری که مشخص نیست به چه دلیل از بین رفته اند و طی شرحی آن هم نه بطور کامل در پست چهارتمدن های ویران شده وردنجان به آن اشاره شد می طلبد که مسئولین دلسوز محترم اقداماتی برای شناسایی تاریخ و تمدن وردنجان انجام و اقدام لازم معمول فرمایند .

* یاد آوری

این مطلب درتاریخ 15 دی ماه 1403 ذیل این مقاله اضافه و تکمیل می شود چند روز پیش شنیدم در طرح های بادام کاری که در سال های گذشته بعد از انقلاب اسلامی 1357 نزدیک تنگه ها آم طالب و کوه یتیمه صورت گرفته رانندگان بیل مکانیکی علائمی از زندگی در آن حوالی از جمله استخوان و دندان انسان پیدا کردند که نظریه این حقیر با توجه با اسناد فوق الذکر مبنی بر وجود وردنجان قدیم در آن منطقه یقین پیدا می کند .

#وردنجان_دارالمومنین

ان شاءالله دراین باره متعاقباً پستی جداگانه بارگزاری خواهد شد

ضمنا وردنجان در طول ۵۰ درجه و۴۶ دقیقه، عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و۲۸ دقیقه، ارتفاع ۲۱۵۰ متر از سطح دریا قرار گرفته‌ است. فاصله وردنجان تا شهرکردبا الحاق چالش تر، اشگفتک و مهدیه (زانیان) به شهرکردحدود ۱۲ کیلومترمی باشدو بین دو شهربن ونافچ قراردارد.

توجه توجه توجه : ازمطلب قبلی هم در مورد وجه تسمیه وردنجان در لینک زیر استفاده کنید.

روایت دیگر وجه تسمیه

فهرست وبلاگ